Обичаите и верувањата на нашиот народ поврзани со Ѓурѓовден постоеле уште пред да го прими христијанството. Ѓурѓовден народот го смета за граница меѓу зимата и летото, празник поврзан со здравјето на домаќинството, бракот на младите, плодноста на добитокот и добрите култури.
Затоа, најголем дел од обичаите кои постојат во народното верување се поврзани со заштитата, здравјето и плодноста.
Најчест обичај е плетењето венци од лековити растенија и миењето со вода во која се потопени лековитите растенија.
Го слават и католиците и православните, секој според својот календар, како Ѓурѓовден.
Ѓурѓовден е празник со многу обичаи поврзани со него, и магични акции за заштита, здравје и плодност, кои се изведуваат на тој ден. Обичаите и верувањата поврзани со Ѓурѓовден секако постоеле кај народот уште пред да го прифати христијанството.
На денешен ден црквата го одбележува споменот на погубувањето на свети Ѓорѓи, кое се случило на 23 април 303 година.
Обичаи и верувања
Во пресрет на Ѓурѓовден во градината се избираат два млади кромидчиња, едниот ја претставува среќата, а другиот несреќата, а пердувите им се исправаат со ножици. Ѓурѓовденско утро проверете која пораснала повеќе. Во зависност од тоа кој пораснал повеќе, среќата или несреќата ќе не придружува во текот на годината.
– постоеше обичај на Ѓурѓовден, при враќањето дома навечер по стоката, строго се носеше сирова, а не суво прачка (за да биде стоката подебела, понапредна и да не биде сув и слаб). – Вообичаено е и Ѓурѓовден првпат да се бројат јариња и јагниња бидејќи тоа е знак дека успешно излегле од зимата (дека нема да умрат од студ и глад). – на Ѓурѓовден секоја коза, овца, крава (без разлика дали моментално дава млеко или не) се молзе редовно за да има што повеќе млеко. Ѓурѓовден пред сонцето се гледа каде поминува маглата. Се верува дека овие места ќе го победат градот. Обично таму не се сее ништо. На Ѓурѓовден, во мугрите, младите одат во првата воденица и ја земаат летвата со која се затвора водоводната цевка на Божиќ, со што се прекинува протокот на водата и се запира работата на воденицата. Носејќи ја наизменично трчале низ селото и пред да изгрее сонцето ја вратиле на истото место.
Се верува дека таа година сè во тој круг било заштитено од градот. Ако случајно започне град, мелничарот ја зема таа летва и ја замавнува во правец на градобичните облаци.
Ѓурѓовденски венец и капење во река
Ѓурѓовден се смета за граница меѓу зимата и летото, празник поврзан со здравјето на домаќинството, бракот на младите од куќата, плодноста на добитокот и добрите култури.
Малкумина Срби имаат толку многу обичаи и верувања, па дури и магични дела, поврзани со неколку празници.
Главните обичаи се: плетење венци од тревки, миење со тревки, капење во река. Вечерта, во пресрет на Ѓурѓовден, еден од домаќините закачува зелени гранчиња во најблиската шума и ги украсува вратите и прозорците на куќата и другите згради, како и влезните врати и портите.
Се чини дека годината и домот би биле плодни – дека во домот ќе има здравје, плод и род, нива, клупа и корал. На некои места вообичаено е ваквото украсување со зеленило да се прави на Ѓурѓовден пред зори.
Венци од цвеќиња
Се плетат венци од „цветен крин“: крин од долина, млечна трева и други, а со него се украсува влезната врата во дворот и куќата. Тие венци стојат над вратата цела година, до следниот Ѓурѓовден. Многу луѓе прават крстови од гранчиња од леска и ги ставаат во полиња, градини и згради – за да ги заштитат од град (слично на крстовите од елките). Домаќинката во пресрет на Ѓурѓовден спушта разни пролетни растенија во чинија полн со вода, а потоа веднаш спушта: дренка, потоа шип, и на крај острица и црвено јајце, чуварска куќа останата од Велигден. ; потоа се става под роза во градината за да преноќи.
Наутро сите се мијат со вода по ред: децата – да бидат здрави како дренка, девојчињата – да бидат опкружени со момчиња, постарите – да бидат здрави, домаќинот – да си ја чуваат куќата.
Многу е важно и капењето во река, пред сонце (понекогаш во реката се фрлаат венци од разни цвеќиња, или се истура млеко).
За да бидат здрави и силни, луѓето се украсувале со цвеќиња и билки, се препашувале со плетен од врба и дренка. На некои места, млади луѓе се нишале на дрен, „за да бидат здрави како дренка“, а девојките се тркалаат на зелено зрно, „да им порасне косата како зрно“.
За овие обичаи се особено важни билките (како селен, коприва, врба, дренка, зелена пченица итн.) со кои мажите и жените се врзуваат, или се „причестуваат“ или се потопуваат во водата, во која ќе се капат. или се тркалаат врз нив, или (ако е дрво) се лулаат…
На Ѓурѓовден, рано пред зори, луѓето заедно излегуваат во природа на „Ѓурѓовденско утро“, на соодветно место во шумата што ќе се одбере, на чистинка или покрај река. За ова се подготвуваат храна и пијалоци; Јагнето задолжително се подготвува на плунката, а тие што се задолжени одат многу порано на закажаното место и почнуваат со подготовките така што плунката веќе многу се врти кога ќе дојдат другите.
Песната, орото и веселбата често траат до пладне. Ѓурѓовденските утра младите се опашуваат со гранчиња од врба „да се просперираат како врба“, со коприви „за да бидат здрави како здрави“, со коприви „да изгорат копривите. болести со него“, и со селен „да им мириса душата на селен“.
Царина низ цела Србија
Околу Тимок, на Ѓурѓовден, секое домаќинство носи машко јагне во црквата, на секој рог му залепува по една восочна свеќа, а по литургијата попот излегува меѓу јагнињата, пали свеќи на роговите на јагнињата. , им чита молитва и ги благословува на трпезата.
Земјоделците изореа бразда околу селото што формираше магичен круг во кој злите сили не можеа да навлезат. Овој празник особено го почитуваат сточарите.
На Ѓурѓовден не треба да спиете, за да не ве боли глава
На овој ден добитокот се вози на планина на летни пасишта. Потоа се колат првото јагне, чија крв заради здравје е измачкана по челото и образите. Таинственото жртвување на јагнето, со кое се „причестуваат“ сите деца, истовремено било и најважниот од обичаите за тој ден.
Пред Ѓурѓовден не треба да се бере или мириса селен, а на Ѓурѓовден сите земаат гранче, го мирисаат и го ставаат на појас, а девојките и младите на ланче.
Ѓурѓовден не треба да се спие, „да не боли глава“, а ако некој спиел, „тогаш на Марко да спие на истото место“. Се верува дека на Ѓурѓевдан дејствуваат вештерки и други зли сили, поради што селаните палеле големи огнови „за да се заштитат себе си и селото“.
Обичаите поврзани со Ѓурѓовден се вршат пред изгрејсонце, често на реката, што секако има свое магично значење. Меѓутоа, најголемиот број обичаи припаѓаат на чистата магија, во која тој што ги извршува нема на ум некој конкретен демон или божество.
